zamek

Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie, wzniesiony w latach 1320-1345, dzięki swojemu połączeniu z katedrą stanowi unikatową perłę architektury gotyckiej. Szczególnie imponujący jest widok od strony zachodniej, z doliny Wisły, gdzie za potężnym gdaniskiem wznosi się majestatyczny zespół zamkowo-katedralny. Ze względu na to, że budowla wykazuje wszelkie istotne cechy typowej warowni krzyżackiej w niemalże perfekcyjnym wykonaniu, często uznawana jest za zamek krzyżacki. W rzeczywistości zleceniodawcami i mieszkańcami zamku byli jednak kanonicy pomezańscy, którzy stamtąd właśnie sprawowali władzę nad małym terytorium kapituły pomezańskiej w latach 1330-1525.

W materiałach źródłowych nie ma dokładnych danych dotyczących daty powstania zamku, aczkolwiek dość precyzyjnie można określić ramy czasowe trwania budowy. Rozpoczęcie budowy nie mogło mieć miejsca przed rokiem 1310, ponieważ kapituła katedralna weszła w posiadanie ziemi, na której znajduje się zamek, dopiero za czasów biskupa Ludeko (1309-1321). W roku 1334 sporządzony został pierwszy akt in castro Merginwerder domini episcopi. Z tego wynika, że część nowego zamku kapitulnego już wówczas była używana. Kiedy w roku 1343 przystąpiono do wznoszenia katedry, zamek prawdopodobnie był już w dużej części ukończony. Dowodem na to jest będące pierwotnie elementem wolnostojącym południowe skrzydło zamku, do którego następnie przyłączono korpus nowo wybudowanej katedry zasłaniającej odtąd dawną południową fasadę zamku. Poza tym mało prawdopodobnym jest, aby kanonicy chcieli obarczyć się dwiema tak kosztownymi inwestycjami jednocześnie. Dlatego też do realizacji wielkiego projektu, jakim była budowa katedry, przystąpiono zapewne dopiero w momencie, gdy zamek w gruncie rzeczy był już gotowy. Za przypuszczalny czas budowy można zatem przyjąć lata 1320-1345.

www zamek arch 2

Na północ od głównego zamku, noszącego cechy budowli warownej, rozciągało się szerokie przedzamcze. Na ogromnym prostokątnym placu rozmieszczone były liczne budynki gospodarcze (stajnie, stodoły, spichlerze). Przedzamcze pełniło nie tylko funkcję magazynu zapasów, ale chroniło również od północy zamek główny przed atakami. Z ogromnego przedzamcza zachowały się jedynie niewielkie pozostałości. Zamek główny i przedzamcze dzieliła szeroka fosa, były one jednak połączone ze sobą długim kamiennym mostem prowadzącym bezpośrednio do głównego portalu zamku.

www zamek arch 1

Zamek kapitulny w Kwidzynie wykazuje wszystkie cechy charakterystyczne klasycznego zamku zakonnego Zakonu Krzyżackiego. Jest to zamek typu warownego na planie kwadratu z czterema w pełni rozbudowanymi skrzydłami i dwupiętrowym krużgankowym dziedzińcem wewnętrznym. Długość bocznej ściany wynosi 47,60m, co odpowiada jedenastu miarom chełmińskim (1 miara = 4,32 m). Trzy narożniki budowli głównej akcentowane są wąskimi wieżyczkami, na rogu południowo-wschodnim wznosi się zaś wieża główna. Do elewacji zachodniej dostawione jest gdanisko, po stronie północnej zaś znajduje się wieża studzienna. Budowla wykonana jest z cegły ceramicznej ułożonej w wątku gotyckim, mury piwnicy i fundamenty zaś z kamienia polnego.

www zamek arch 3

Każde ze skrzydeł zamku jest podpiwniczone i posiada cztery piętra. Na parterze znajdowały się pomieszczenia gospodarcze i zaopatrzeniowe (kuchnia, piekarnia, magazyny). Główna płaszczyzna mieszcząca komnaty kapituły katedralnej (kapitularz, refektarz, refektarz letni, infirmeria, sypialnie) zajmowała pierwsze piętro i posiadała dziewięć sal różnej wielkości o sklepieniu gwiaździstym. Nad tą płaszczyzną znajdowały się jeszcze dwa piętra, których sufity wyłożone były belkami, z małymi oknami szczelinowymi oraz piętro obronne z lukami wychodzącymi na pola i dziedziniec.

Krople Historii nr 18,  Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie
Wydawnictwo dostępne na stronie www.tabularium.ckj.edu.pl

zamek okladka

Poprzedni artykułFerie w Kwidzyńskim Centrum Kultury
Następny artykułFerie na sportowo