„Twarze kwidzyńskiej bezpieki” to najbardziej „przyciągająca” część wystawy „Nowa rzeczywistość”. Ekspozycję można oglądać do 28 września w kwidzyńskim kinoteatrze.
Wystawa jest prezentacją codzienności Kwidzyna z jego ówczesnymi radościami, problemami, bolączkami. Składa się z trzech części, z której najliczniejszą tworzą dokumenty dotyczące kwestii demograficznych i ruchów migracyjnych, spraw osiedleńczych ze szczególnym uwzględnieniem repatriacji zza Buga i napływu do Kwidzyna przesiedleńców z województw centralnych. W prezentowanej dokumentacji znajdują się także liczne informacje na temat tzw. ludności rodzimej (autochtonicznej), weryfikacji i rehabilitacji narodowościowej. Osobno potraktowana została problematyka ludności niemieckiej, pozostającej w mieście do listopada 1947 roku tj. do czasu zakończenia planowych wysiedleń za Odrę.
Drugą część wystawy tworzą zdjęcia i życiorysy najważniejszych przedstawicieli kadry kierowniczej UB/SB powiatu kwidzyńskiego w latach 1945-1990. Szczegółowe biogramy sporządzono na podstawie akt personalnych funkcjonariuszy UB/SB ze zbiorów archiwów IPN oraz przechowywanych w tych archiwach rozkazów personalnych i awansowych.
„Bezpieka” pełniła rolę policji politycznej, której zadaniem było umożliwienie przejęcia i utrzymania władzy w Polsce przez komunistów. Jej organizację rozpoczęto latem 1944 r. głównie siłami sowieckich organów bezpieczeństwa i ok. dwustu obywateli polskich przeszkolonych na specjalnych kursach NKWD w Kujbyszewie. Od 1944 r. funkcjonowała w ramach Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN, przekształconego w 1945 r. w Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP).
Na początku lat pięćdziesiątych MBP podlegało szereg formacji: Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego, Milicja Obywatelska, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego Wojska Ochrony Pogranicza, Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej, Służba Więzienna, Straż Przemysłowa – łącznie 321 000 funkcjonariuszy i żołnierzy. W 1953 roku UBP osiągnęły apogeum stanu liczbowego – ponad 33.000 funkcjonariuszy. W kartotekach komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w Polsce znajdowało się 5 200 000 nazwisk (ok. 20 % mieszkańców Polski). Przez rozbudowany kompleks więzienno-obozowy MBP przeszło ponad 1 milion mieszkańców powojennej – i jak głosiła komunistyczna propaganda – „wolnej” Polski.
W wyniku zmian zachodzących w Związku Sowieckim i po ujawnieniu metod działania „bezpieki” ( m.in. po ucieczce na Zachód jej wysokiego funkcjonariusza płk. Józefa Światło), w grudniu 1954 r. rozwiązano MBP tworząc na jego miejsce Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MSW) i Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego (Kds.BP). Na bazie kadr i struktur byłego Urzędu Bezpieczeństwa (UB) powstała Służba Bezpieczeństwa funkcjonująca w Komendach Wojewódzkich Milicji Obywatelskiej (KW MO). Na szczeblu powiatowym utworzono Referaty ds. Bezpieczeństwa Komend Powiatowych MO (KP MO).
W ramach zmieniających się struktur lokalnych SB istniały m.in.:
* wydział I (wywiad),
* wydział II (kontrwywiad),
* wydział III (zwalczanie opozycji, działalności nacjonalistycznej, walka z Kościołem, gospodarka, środowiska naukowe, szkolnictwo, kultura, służba zdrowia),
* wydział IV (Kościół i inne związki wyznaniowe),
* wydział V (gospodarka)
* wydział VI (sektorem rolno-spożywczym).
W związku z nowym podziałałem administracyjnym kraju w 1975 r. utworzono 32 nowe komendy wojewódzkie MO, likwidując dotychczasowe komendy powiatowe wraz
z funkcjonującymi przy nich referatami ds. SB. Całość spraw związanych z zadaniami SB skoncentrowano odtąd na szczeblu województw i ministerstwa.
W ramach kolejnej reorganizacji od 1 sierpnia 1983 r. zmieniono nazewnictwo jednostek MSW – Komendę Wojewódzką MO zastąpił Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych.
Służbę Bezpieczeństwa rozwiązano na mocy ustawy z 6 IV 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa.
Ostatnia część wystawy poświęcona została wydarzeniom w obozie internowanych, zlokalizowanym na terenie Zakładu Karnego w Kwidzynie w czasie stanu wojennego. 14 sierpnia 1982 roku służba więzienna, milicja i zomo pobiły dotkliwie 81 spośród 150 przebywających tam osób. 38 internowanych osób odniosło ciężkie obrażenia ciała, kilka z nich trwałe kalectwo. Poza dokumentami zaprezentowane zostały znaczki, wykonane przez internowanych na potrzeby poczty obozowej w okresie sierpnia i września 1982 roku.
W wystawie wykorzystano zasoby: Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku; Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Gdańsku; Instytutu Pamięci Narodowej, Delegatura w Olsztynie oraz Archiwum Państwowego w Gdańsku.
Wstęp wolny. Zapraszamy do zwiedzania.
