widok na Skwer im. Anny Piaseckiej
fot. Beata Żakowska

Na ostatniej sesji Rady Miejskiej, kwidzyńscy radni zadecydowali o nadaniu nazwy  „Skwer im. Anny Piaseckiej” parkowi położonemu u zbiegu ulic Targowej i Batalionów Chłopskich.

Nadanie nazwy Anny Piaseckiej jest hołdem złożonym kobiecie, która życie poświęciła szerzeniu polskości, nauczaniu języka polskiego oraz pamięci historii Polski.  Jest także zwieńczeniem obchodów 100. rocznicy plebiscytu na Powiślu, Warmii i Mazurach z 2020 roku oraz tegorocznej 100. rocznicy działalności Związku Polaków w Niemczech.

skwer Anny Piaseckiej
fot. Beata Żakowska

Anna Anastazja Piasecka urodziła się 13 marca 1882 roku w Feliksowie, niedaleko Wąbrzeźna. Była córką właścicieli majątku ziemskiego – Pawła Łęgowskiego i Julianny z Balcerowiczów. W źródłach odnotowywana jest także jako Anastazja Piasecka, gdyż było to jej pierwsze imię, które zmieniła urzędowo na Anna w 1957 roku. Rodzice Anny – Łęgowscy, mieli dwanaścioro potomków. Bardzo dbali o naukę polskiego języka, polskich tradycji i historii kraju, którego wtedy przecież nie było jeszcze na mapie Europy.

W lutym 1900 roku Anna wyszła za mąż za właściciela ziemskiego Jana Piaseckiego. Młode małżeństwo zamieszkało w rodzinnym majątku Jana – miejscowości Otłoczyn, niedaleko Torunia, ob. w gminie Aleksandrów Kujawski. Tam na świat przyszło ich czworo dzieci. W latach 1910-1918 Anna Piasecka pracowała w tajnej oświacie w Toruniu, propagując polską prasę i ucząc języka polskiego. Prowadziła również akcję zbierania pieniędzy i darów rzeczowych dla osób szczególnie poszkodowanych przez I wojnę światową. Wkrótce działalność ta przybrała nazwę Opieki nad Bezdomnymi, by po czasie formalnie stać się ekspozyturą poznańskiego Komitetu Niesienia Pomocy Ofiarom Wojny w Królestwie Polskim. Podejmowana w tym czasie działalność charytatywna w większości spoczywała w rękach kobiet. Wtedy Anna poznała oraz rozwinęła współpracę z innymi toruńskimi działaczkami oświatowymi: Heleną Piskorską i Wandą Szuman, które utworzyły katolickie Pomorskie Towarzystwo Opieki nad Dziećmi (Katholischer Kinderschutzverein). Pośród współzałożycieli tej organizacji znaleźli się także m.in. działacze z Powiśla: Jan Donimirski, Kazimierz Donimirski, Maria Janta – Połczyńska, hr. Helena Sierakowska. Podstawowym celem Towarzystwa było zbudowanie trwałych i profesjonalnych podstaw opieki nad dzieckiem, a jednym z działań przygotowanie kadry wychowawców-opiekunów.

W kwietniu 1918 roku rodzina Piaseckich przeniosła się do majątku Karczewice pod Kwidzynem (obecnie teren zakładów papierniczych). Mieszkając w Karczewicach Piasecka prowadziła działalność oświatową i polityczną. Był to już okres, kiedy zaczęły narastać nadzieje na odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz powrót w jej granice Prus Wschodnich – terenów zagarniętych w I i II rozbiorze Polski. Miejscem spotkań Polaków z Powiśla – od listopada 1918 roku – była Restauracja Sielskiego na rynku zbożowym w Kwidzynie. To tutaj zaczęli spotykać się tacy działacze jak Tadeusz Odrowski, który nabył gospodarstwo w Kamionce pod Kwidzynem, Tadeusz Tollik z Janowa, Jan Kowalski z Górek, małżeństwo Urbanów czy Niklewskich, zasłużonych późniejszych działaczy plebiscytowych.

Z początkiem grudnia 1918 roku dzięki ks. Szotowskiemu, proboszczowi kościoła św. Trójcy – w Sali św. Michała – miejscu spotkań wiernych wyznania katolickiego parafii św. Trójcy – odbyło się zebranie, na którym – po omówieniu położenia Niemiec i możliwości odzyskania niepodległości przez Polskę, powołano Komitet Polskiej Rady Ludowej w Kwidzynie. Przewodniczącym został Tadeusz Odrowski a kilka dni później dołączyła do rady Anna Piasecka. Nowo powołana Rada Ludowa rozpoczęła organizowanie lub inicjowanie zakładania stowarzyszeń oświatowych, robotniczych, banku, czytelnictwa (oddziału Towarzystwa Czytelni Ludowych), biblioteki polskiej na terenie Powiśla. Na potrzeby integrowania młodszej części ludności polskiego pochodzenia powołano Towarzystwo Młodzieżowe, w którym Anna Piasecka prowadziła akcje zbiórek żywności. Regularnie prowadziła dziecięce zajęcia.

W 1919 roku weszła w skład komisji oświatowej Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego w Kwidzynie, organu prowadzącego działalność propolską przed mającym się odbyć plebiscytem na Powiślu w 1920 roku. W lipcu tego samego roku Anna Piasecka zorganizowała w Kwidzynie pierwsze przedszkole polskie, a przy nim także szkółkę dla starszych dzieci, pochodzących głównie z rodzin robotniczych. To tutaj polskie dzieci swobodnie rozwijały się w duchu polskości.

Po wyborach uzupełniających, przeprowadzonych na Pomorzu w maju 1920 roku, uzyskała mandat poselski do Sejmu Ustawodawczego w okręgu wyborczym nr 1 (Kościerzyna) z listy Narodowej Partii Robotniczej. Tym samym stała się jedną z pierwszych ośmiu kobiet wybranych do polskiego sejmu i pierwszą w historii posłanką z Pomorza. Była współtwórczynią praw wyborczych kobiet w Konstytucji marcowej z 1921 r. W sejmie angażowała się w prace Komisji Opieki Społecznej.

W latach sześćdziesiątych Anna Piasecka ponownie zamieszkała w Kwidzynie. 25 listopada 1963 roku brała udział w odsłonięciu tablicy pamiątkowej na ówczesnym Pl. Zwycięstwa. W wygłoszonym z tej okazji wystąpieniu przywoływała działaczy plebiscytowych, którzy szczególnie zapadli jej w pamięci. Przy wielu okazjach wspominała lata spędzone w przedwojennym Kwidzynie.
W 1971 roku Anna Anastazja Piasecka została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski.

Powróciła do Torunia, gdzie od stycznia 1973 roku, aż do śmierci przebywała w Państwowym Domu Rencistów w Toruniu. Zmarła w 1980 r. Spoczywa na cmentarzu św. Jakuba w Toruniu.

Poprzedni artykułZmiana terminu otwarcia ofert
Następny artykułDwójka z wielofunkcyjnym boiskiem