„WŁAŚCICIELE” – seans DKF Powiększenie

2020 – CZESKIE LWY

Najlepsza aktorka – Tereza Ramba

Najlepsza aktorka drugoplanowa – Klára Melíšková

Najlepszy scenariusz – Jiří Havelka

 O FILMIE

Przebojowy debiut Jiříego Havelki obejrzało w kinach w Czechach ponad 300 tysięcy widzów!   „Właściciele” to nakręcona w zaledwie osiem dni, w doborowej obsadzie, brawurowa komedia okraszona potężną dawką wyjątkowego czeskiego humoru. Pełne ciętych dialogów, lekko złośliwe studium ludzkich, a może raczej sąsiedzkich charakterów. Akcja nagrodzonego trzema Czeskimi Lwami filmu Jiříego Havelki, opartego na popularnej sztuce teatralnej jego autorstwa, rozgrywa się w trakcie zebrania współwłaścicieli pewnej praskiej kamienicy. Prym podczas spotkania wiedzie przewodnicząca Zahrádková, która chce wcielić w życie swój plan. Przez kobietę przemawia chęć uratowania budynku wymagającego pilnego remontu. Problem w tym, że nie każdy podziela jej zdanie. A przy wspólnym stole spotykają się starsi, młodsi, idealiści, wolnorynkowcy, starzy lokatorzy oraz ludzie, którzy właśnie wprowadzają się do kamienicy. Jednym słowem, pełny przekrój czeskiego społeczeństwa. Wzajemne pretensje, uprzedzenia i stereotypy szybko biorą górę, zastępując spokojną, merytoryczną dyskusję. Zwłaszcza że każdy przekonany jest do swojej racji i niezbyt skory do pójścia na kompromis.

„Nawet jeśli przymknę oko na to, że podpisałeś pełnomocnictwo za mamę, to podpis nie może brzmieć ‘mama’.” – oznajmia stanowczym głosem pani Zahrádková – przewodnicząca wspólnoty lokatorskiej. Zebrani w świetlicy mieszkańcy kamienicy mają decydować o losach domu. Adresatem słów przewodniczącej jest osobnik, który nie do końca zdaje sobie sprawę ze swojej roli podczas obrad. Na dodatek mężczyzna przed chwilą wychylił kilka kieliszków koniaku. W normalnych okolicznościach picie alkoholu w trakcie takich konwentykli byłoby niewskazane, ale właśnie zmarł inny lokator i jego zstępni zaproponowali zaległy toast na cześć nieboszczyka. Zebranie przeradza się w istny korkociąg proceduralnych napięć, gdy przyjdzie do wyboru skrutatora i protokolantów. Ale istota sporu, jaki dokona się w świetlicy, będzie oparta także na animozjach osobistych, politycznych, światopoglądowych.

Przewodnicząca na wstępie zebrania zaproponuje w geście dobrej woli degustację domowego ciasta bez cukru, pszenicy i glutenu. „Co tam w takim razie jest?” – przytomnie zapyta któryś z uczestników narady. W samym zaś zebraniu nie brakuje niczego. Oprócz wspomnianych incydentów proceduralnych dochodzą do głosu także te innej natury. Odpowiedzialna za sprawne funkcjonowanie infrastruktury w częściach wspólnych budynku kobieta nalega, by nie eksploatować nadmiernie światła pobudzanego ludzkimi impulsami. Jak to zrobić? „Wchodzić szybciej, by nie aktywować żarówek na klatce.” – oznajmia zdumionym współlokatorom. Gdy ktoś zaoponuje, że w tak krótkim czasie nie da się wspiąć wzwyż pokonując kilka pięter, niezrażona kobieta wypali: „na trzeźwo wejście na górę trwa 4 minuty.”

Film Jiříego Havelki, oparty został o tekst sztuki teatralnej autorstwa tego samego reżysera. Autorowi podczas ekranizacji udało się zachować dramatyczną konstrukcję przewidzianą do inscenizacji i bezproblemowo przełożyć ją na celuloid bez szwanku dla obu form. Pozornie przegadane dzieło dobrze obroni swoje aktywa kiedy uznać, że zabawa obliczona na błyskotliwy dialog i ciętą ripostę nie musi być obciążeniem wobec języka obrazu. Nawet, gdy po pewnym czasie bohaterowie Havelki zaczynają wypełniać te same koleiny naturalnie wyżłobione już wcześniej, to potrafi reżyser zaskoczyć korektą narracji i narzucić „Właścicielom” nową, świeżą dynamikę jakościową.

„Policzkowanie też powinno się znaleźć w protokole.” – nalega drobiazgowa weryfikatorka zebrania. Właśnie doszło do aktu wzajemnej przemocy, bo lokatorom zabrakło argumentów i przeszli do rękoczynów. Swoje trzy gorsze dorzuci lobbysta, który wprawdzie właścicielem nie jest, ale ma na zebraniu do odegrania istotną rolę marketingową. Gdy uchwała w jakiejś sprawie zostanie podjęta, on chętnie zaoferuje konkretny produkt w cenie niższej niż rynkowa. „Bliźniacy dwujajeczni, to płaci się podwójnie.” – oznajmia inna detalistka, która czuwa nad precyzją statutową. Bracia to synowie zmarłej lokatorki, którzy nie bywali w tym domu za jej życia. Teraz jednak chętnie zaopiekują się spadkiem po mamie, ale czynsz woleliby płacić w wersji „jednojajowej”. „Czy jest tu ktoś, kto nie ma kluczy od naszego mieszkania?” – pyta zebranych zatroskany sytuacją jeden z braci. Okazuje się, że choć bliźniacy nie odwiedzali mamy, to pozostali lokatorzy bywali tam pod jej nieobecność bardzo często. Jeden podlewał kwiatki, inny dokręcał kran. Jiří Havelka udowodnił, że choć mijają style i epoki, to specjalnością kina nad Wełtawą są ciągle surrealistyczne, kameralne komedie. Po prostu „czeski film”.

Tomasz Misiewicz – FDB